Przepisy dotyczące "małego świadka koronnego" wymagają dopracowania

"Problemy związane z funkcjonowaniem instytucji tzw. małego świadka koronnego, nie tylko nie straciły na aktualności, ale w świetle ostatnich inicjatyw legislacyjnych z 2022 r., wymagają tym bardziej należytego namysłu i przygotowania stosownej, całościowej odpowiedzi, poprawiającej nagromadzone mankamenty normatywne i wątpliwości wykładnicze w stosowaniu tej instytucji" - podkreślił Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek w piśmie do resortu sprawiedliwości zamieszczonym w poniedziałek na stronie Biura RPO.

Określeniem "małego świadka koronnego" nazywa się sprawcę, który następnie współpracuje z organami ścigania w zamian za złagodzenie kary za popełnione przestępstwo. Zgodnie z aktualnym brzmieniem Kodeksu karnego "na wniosek prokuratora sąd stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet może warunkowo zawiesić jej wykonanie w stosunku do sprawcy współdziałającego z innymi osobami w popełnieniu przestępstwa, jeżeli ujawni on wobec organu powołanego do ścigania przestępstw informacje dotyczące osób uczestniczących w popełnieniu przestępstwa oraz istotne okoliczności jego popełnienia".

"Na wniosek prokuratora sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet warunkowo zawiesić jej wykonanie w stosunku do sprawcy przestępstwa, który, niezależnie od wyjaśnień złożonych w swojej sprawie, ujawnił przed organem ścigania i przedstawił istotne okoliczności, nieznane dotychczas temu organowi, przestępstwa zagrożonego karą powyżej pięciu lat pozbawienia wolności" - stanowi ponadto Kodeks karny.

W swoim wystąpieniu RPO zwrócił uwagę, że obecne brzmienie tych przepisów przybrało taką formę od jesieni 2023 r., po modyfikacji uchwalonej w 2022 r. i teraz "jedynie na wniosek prokuratora sąd stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary wobec takiej osoby i może warunkowo zawiesić jej wykonanie". "Przenosi to na prokuratora decyzję o możliwości zastosowania przez sąd tej instytucji, co budzi wątpliwości konstytucyjne" - ocenił Rzecznik.

Zdaniem RPO przy zmianie tych regulacji należy rozważyć m.in.: obligatoryjne nagrywanie przesłuchań z udziałem tzw. małego świadka koronnego, egzekwowanie współpracy przez "małego świadka koronnego" na etapie sądowym pod rygorem utraty przez niego tego statusu, a także "gromadzenie przez sądy w celach statystycznych danych dotyczących udziału +małego świadka koronnego+ w postępowaniu karnym".

"Rzecznik zwraca się (...) o analizę ponowionych problemów i rozważenie zainicjowania działań legislacyjnych w tym zakresie. Prosi też o stanowisko" - napisał Wiącek w swoim piśmie adresowanym do szefa MS Adama Bodnara. Jak poinformował, kopie wystąpienia przesłał przewodniczącym komisji ustawodawczych Sejmu i Senatu.

Kwestiami kompleksowych zmian Prawa karnego zajmuje się obecnie reaktywowana przy MS w tym roku Komisja Kodyfikacyjna Prawa Karnego. (PAP)

mja/ amac/